Üç yaşındaki çocuk hasta, acil servise gastroenterit nedeni ile getiriliyor. Hasta kırsal kesimden üçüncü basamak acile getirilmiş. İlk değerlendirmede hastada dehidratasyon bulguları saptanıyor. Tansiyon 65/30 mmHg, nabız sayısı 170/dakika ve hasta letarjik. İdrar çıkışı yok. Hastaya damar yolu açılmaya çalışılıyor. Tüm uğraşılara rağmen damar yolu bulunamayınca nöbetçi doktor intraosseöz sıvı vermeye karar veriyor. Fakat acil serviste yok. Daha önce kullandığı intraosseöz iğnenin neden olmadığını soruyor. Hastane yönetimi almamış, çünkü Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) listesinde yer vermemiş. Hastaya mayi verilemiyor.
Altmış beş yaşındaki kadın hasta, acil servise genel durumunda bozulma nedeni ile getiriliyor. Hastanın hemodinamisi bozuk, deri nemli, şok bulguları var. Monitörize ediliyor. Nabız sayısı 34/dakika. Tansiyon alınamıyor. EKG’de II. derece blok tespit ediliyor. Hastane ikinci basamak ve invaziv girişim imkânı yok. Atropin 1 mg yapılıyor, yanıt alınamıyor. Acil tıp uzmanı kardiyoversiyon cihazına bağlıyor. Eksternal “pace” uygulamasıyla hastayı en yakın invaziv işlem yapılacak merkeze yönlendirmek istiyor. “Pace” için ped istiyor, yanıt olumsuz. Hastanede eksternal “pace” için ped bulunamıyor. Neden yok, diye sorduğunda SUT’ta karşılığı yok. Bu yüzden alınmamış.
Yirmi beş yaşındaki erkek hasta, acil servise suisid amaçlı organik fosfor içeren ilaç içme nedeni ile getiriliyor. İlacı içeli 45 dakika olmuş. Hemen gastrik lavaj planlanıyor ve gastrik lavaj seti istiyor nöbetçimiz. Yok. Neden? Yeni SUT’ta karşılığı yok. Eski usul 50 cc’lik enjektörle bir saatte mide yıkanıyor.
Elli beş yaşındaki erkek hasta, acil servise arrest olarak getiriliyor. Monitörde ventriküler fibrilasyon tespit edilerek hemen defibrilasyon yapılıyor, ancak iki siklus tedavi ve şok uygulamasına rağmen hasta dönmüyor. Nöbetçi uzmanımız damar yolundan adrenalin verilmesini istiyor, ancak obez hastaya damar yolu üç girişimde de açılamayınca erişkin boy intraosseöz uygulamak istiyor. Aynı gerekçeyle uygulanamıyor.
Yirmi yaşındaki kadın hasta, trafik kazası nedeni ile acil servise getiriliyor. GKS 6. kafa ve toraks travması dikkat çekiyor. Görüntüleme yapılmadan hızlı seri entübasyon planlanıyor. Hasta uyutuluyor. Ambulanıyor. Tetkik esnasında satürasyonu düşük olan hastaya disposible ventilatörle destek verilmek isteniyor. Geçen yıl kullanılan bu cihazın bu yıl olmadığı belirtiliyor. Nedenini soruyor. SGK yeni SUT’ta yer vermemiş.
Bütün bunlar, yıllardan beri kılavuzların önerdiği uygulamalar. Ve bütün bunlar, hayatla ölüm arasındaki son derece kritik uygulamalar. Maalesef bu hastalarla hemen her zaman acilde karşılaşıyoruz. Bu hastalara gereken uygulamalar yapılamıyor.
Bir an için sağlık hizmeti veren değil, alan olduğunuzu düşünün. Böyle tablolarda ne hissedersiniz?
Ben uç şeylerden bahsetmiyorum. Bilimsel kılavuzların önerdiği, aslında yapmak zorunda olduğumuz uygulamalardan bahsediyorum. Üstelik, Sağlık Bakanlığının yayımladığı tebliğde bunların bulundurulması zorunlu. Sağlık Bakanlığı zorunlu, diyor, SGK ödenmez, diyor. Bu nasıl birçelişkidir? Bu durumun vahametini defalarca dile getirdik SGK yetkililerine. Geçenlerde SUT’ta değişiklik yapmışlar; yeni yayımladıkları SUT’ta yakın zamanda değişiklik. Bu nasıl bir yapboz! Peki, acil için bir şey yapmışlar mı? Maalesef tüm uyarılarımıza rağmen kollarını bile kıpırdatmamışlar.
Peki, bu hastalar kaybedilince nasıl bir ruh hâli içinde olacaklar? Veya bu değişiklikleri yapmak için ne olmasını bekliyorlar? Bunca yanlış uygulamayı barındıran SUT’u hazırlayanlar hiç istifa etmeyi düşünürler mi? Ya da bu bürokratlarımız bu işin ehli mi? Yoksa kıyamet yakın mı?