Zaman ahir zaman… Hiç kimse bildiğini konuşmuyor. Hele bir de acilci iseniz iş daha da vahim. Karışmadığımız bir bu kaldıydı. O da tamam. Bir Acil Tıp Anabilim Dalı Öğretim Üyesi oturmuş Davranışcı Bilişsel Terapi ile ilgili yazı yazıyor. Adamın olmadığı yerlerde keçiler Abdurrahman Çelebi olurmuş. Bizimkini de minvalden kabul edin…
………..
Acil serviste stres yönetimi, Acil serviste kriz yönetimi, Acil serviste risk yönetimi, Problemli personelin sevk ve idaresi, Tükenmişlik sendromu ile mücadele; Yönetmek, idare etmek, koçluk yapmak derken iş buralara kadar geldi. Ne yapalım… Biz talep etmedik. O geldi bizi buldu…
*******
Bu konu acil çalışanları için gerçekten önemli. İşin ayrıntısını öğrendikçe daha da ilgi çekici oluyor…
Buna ‘Beck ve Ellisin ABC modeli’ deniyor...
A- OLAY – UYARICI
B- BİLİŞSEL DEĞERLENDİRME (YORUM ve YAKLAŞIM BİÇİMİ )
C- DUYGULAR-STRES
Olay söyle cereyan ediyor: Ortada bir olay var (A). Bu olaya bir yorum ve yaklaşım biçimi belirliyorsunuz (B). Bu olaya karşı göstereceğiniz duygusal cevabı (C) yorum ve yaklaşım biçiminiz belirliyor. Örnek:
A. Olay; Şehir dışında kongredesiniz. Bu sırada acil servisten bir hasta için telefon ile arandınız…
B. Yorum; Allah kahretsin burada da beni buldular. İnsana hiçbir yerde rahat vermezler…
C. Duygu ve Davranış; Sıkıntılı ve kızgın bir ifade…
Örneği tekrar yapılandıralım…
A. Olay; Şehir dışında kongredesiniz. Bu sırada acil servisten bir hasta için telefon ile arandınız…
B. Yorum; Kendi başlarına çözemedikleri önemli bir şey oldu ki bana ihtiyaç duydular. Bana ihtiyaç duymaları ne iyi.
C. Duygu ve Davranış; Keyifli bir ifadeye bürünmek…
*******
Daha yeni öğrendiğim için teknik hata yapabilirim. Belki buna Polyannacılık biyebilirsiniz. Belki de doğrudur. Ancak bilimsel olarak böyle bir tedavi yöntemi var-mış…
Aslında yeni bir bakış açısına ya da bakış açısındaki restorasyona hayatımızın her aşamasında ihtiyacımız var…
*******
Birkaç yıl önce başhekim yardımcısıyım… Cumartesi hastaneye vizite geldim. Bu arada Kardiyoloji polikliniğinin önünden geçtim. Sekreterini tanıyorum. İyi kız. Baktım orada… Selam verdim almadı… Yanına gittim beni duymadı… Bir iki el kol hareketi… Tamam şimdi fark etti…
Elini kulağına attı. Kulaklıkların çıkarttı (Müzik dinliyor…). Ayağa kalkıp duymadığı ve görmediği için özür diledi… Çok neşeli ve enerji dolu…
…….:Hayırdır Fatoş burada ne işin var…?
…….:Hocam hafta içi evraklar yetişmedi… Ben de hafta sonu kalan işleri yapmaya geldim…
…….:Çok neşelisin hayırdır…Millet hafta sonu gezer tozar. Eğlenir. Deli misin burada ne işin var. Git eğlen…
…….:Hocam ben bu işi yapmaktan zevk alıyorum. Yaparken dinleniyorum…
Bu kardeşimiz asgari ücretle çalışıyor… Ek mesai yok… Kendisini zorlayan yok… İşini seviyor… Çalışmak onun için bir eğlence aracı haline gelmiş…
İşte size bakış açısı…
…………
Yıl 2005…Acil servisi daha doğrusu hastaneyi sel bastı… Ortalık perişan… Gece yarısı… Hastanedeyiz… Temizlik yapıyoruz…
Memik bey hastane personeli… Kısa bir süre önce SVO ,yani felç, geçirmiş… Raporlu. Evde yatıyor… Bir baktım koridorda karşımda…
…….:Memik bey hayırdır... Bir problem mi oldu. Neden geldiniz..?
…….:Evet hocam… Hastaneyi sel basmış… Yardıma geldim…
…….:Canımsın benim. Sen hastasın hastanede ne işin var..? Git dinlen… Biz hallederiz…
…….:Olmaz hocam burası bizim ekmek kapımız…Hastane temizlenmeden gidemem…
Evet bu hasta bakıcı kardeşim o hali ile kriz durumu sona erene kadar çalıştı… Eve gitmedi…
İşte size bakış açısı…
Kardeşimin kızı… İlkokul 3 öğrencisi. Bir gün erkek kardeşi ve babası ile bilgisayarda araba yarışı oynuyorlar…
Bir süre sonra erkek kardeşi ve babası kendisini geçiyor… Bunun üzerine o da yavaş yavaş duvarlara çarpa çarpa ilerliyor…
Baba: Kızım sen de yarışsana bak. Çok geride kaldın…
Çocuk: Baba ben yarışmıyorum…
Baba: Ya ne yapıyorsun
Çocuk: Ben eve gidiyorum…
…….
İşte size bakış açısı…
Bir personelim vardı… Şu anda başka bir serviste çalışıyor… Yaş olarak biraz ileri… İş motivasyonunda hep sıkıntı yaşarız. Bir türlü işini yapmakta gerekli gayreti göstermez…
Kader bu ya bir gün babasını hasta olarak acile getirdiler… Bizim personelin topukları yere değmiyor… Biz de tabiyki personelimizin babası diye ek gayret ile işlerini bitirdik. Her neyse babası iyileşti ve taburcu ettik.
Bir süre sonra odama geldi…
……:Hocam çok teşekkür ederim. Babam iyileşti…
……:Nasıl Mehmet babana iyi baktık mı…? Eksik bir şey kaldı mı…?
……:Yok hocam…Allah razı olsun…Çok iyi baktınız…
……:Sen de iyi baktın değil mi…?
……:Evet hocam ben de iyi baktım…
……:Bu sana ders olsun…Bundan sonra her hastaya böyle bak…
……:………………………..Boşuna beklemeyin. Cevap yok…
İşte size bakış açısı…
Hasılı örnek çok… Bakmasını bilene…
Her şey iyi de bu yazının bu sitede ne işi var…? Biz acilciyiz hoca… Bize felsefe yapma…
Evet haklısınız… İlk bakışta bu bakış açısı doğru…
Bakış açınızı biraz değiştirin…
A: Akşam saati vizit yapacaksınız… Acil çok kalabalık… Acili bir türlü boşaltamıyorsunuz… Güvenlik hak getire… Siz devreye giriyorsunuz… Meramınızı uygun bir dille anlatırsanız maksadınıza ulaşırsınız. Yoksa… Sonuç malum…
B: Kimseyi dışarı çıkaramadınız…
C: Aşırı derecede öfkelendiniz… Birkaç hasta yakını ile kavga ettiniz…Vizit yapamadınız…Güvenlik ve polis devreye girdi…Mahkemelik oldunuz…Olay medyaya intikal etti…Siz eve geç gittiniz...O gece uyuyamadınız…Mahkeme iki yıl sürdü…vs..vs..vs..
Değiştir…
A: Akşam saati vizit yapacaksınız… Acil çok kalabalık… Acili bir türlü boşaltamıyorsunuz… Güvenlik hak getire… Siz devreye giriyorsunuz… Meramınızı uygun bir dille anlatırsanız maksadınıza ulaşırsınız. Yoksa… Sonuç malum…
B: Kimseyi dışarı çıkaramadınız…
C: İşinize odaklandınız… Sadece hastanızla ilgilendiniz… Hasta yakınlarını anlamaya çalıştınız… Kısa sürede vizitinizi bitirdiniz… Birkaç hasta yakınına yakın ilgi gösterdiniz… Hastaları hakkında bilgi verdiniz… Ne tür zorluklar altında hizmet verdiğinizden bahsettiniz… Arkadaşlarınızın ne kadar zor şartlar altında çalıştığını ifade ettiniz… Vizitiniz bitti… Birkaç hasta yakını teşekkürlerini iletti… Hastaneyi terk edip evinize gittiniz… Huzurlu bir akşam geçirdiniz…
İşte size bakış açısı…
*******
Biliyorum daha çok eksik var. İşten anlayanlar varsa kusura bakmasınlar. Öğrenme aşamasındayım. Yeni bilgiler öğrenirsem sizinle paylaşacağım…
Bu arada bahar geldi… Penceremden kuş cıvıltıları, kapımdan hasta sesleri geliyor…
Haftaya Azerbaycan Sempozyumu var… Görüşmek üzere…